สำนวน สุภาษิต คำพังเพย
    สำนวน
สำนวนไทย หมายถึง ถ้อยคำ กลุ่มคำ หรือประโยคที่ไม่ได้แปลความหมายตรงๆ แต่มีความหมายเชิงเปรียบเทียบแฝงอยู่ ซึ่งเป็นข้อความที่กล่าวสืบต่อกันมาช้านาน ส่วนใหญ่เป็นสำนวนที่เกิดจากวัฒนธรรมและพฤติกรรมต่างๆ ในชีวิตประจำวันของคนไทย นอกจากนี้ยังมี สุภาษิต และ คำพังเพย ที่มีลักษณะอุปมาอุปมัยเช่นเดียวกัน แต่จะเน้นความหมายเชิงสั่งสอน ว่ากล่าวตักเตือน และเสียดสี ตามวิถีชีวิตและแนวคิดของคนไทยสมัยก่อน ทำให้บางครั้งมักจะเรียกรวมกันว่า "สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย"

คำสุภาษิตหมวด ก.

กงเกวียนกำเกวียน หมายถึง ทำอะไรกับใครไว้ ย่อมได้รับผลกรรมนั้น กบในกะลาครอบ หมายถึง มีความรู้หรือประสบการณ์น้อย แต่นึกว่าตัวเองรู้มาก กรวดน้ำคว่ำขัน (คว่ำกะลา) หมายถึง ตัดขาดไม่เกี่ยวข้องด้วย ชาตินี้อย่าได้เจอกัน กระเชอก้นรั่ว หมายถึง ใช้จ่ายเงินสุรุ่ยสุร่าย ไม่ประหยัด ไม่เก็บหอมรอมริบ กระดี่ได้น้ำ หมายถึง ดีอกดีใจจนเกินงาม เนื้อตัวสั่น กระต่ายขาเดียว หมายถึง ยืนกรานไม่ยอมรับผิด กระต่ายตื่นตูม หมายถึง ตื่นตกใจง่าย ยังไม่ทันหาสาเหตุให้ชัดเจนเสียก่อนก็โวยวายแล้ว กระต่ายหมายจันทร์ หมายถึง ผู้ชายที่หมายปองหญิงสูงศักดิ์ ฐานะดีกว่าตัวเอง กระโถนท้องพระโรง หมายถึง บุคคลที่ถูกใคร ๆ รุมใช้อยู่คนเดียว กลับเนื้อกลับตัว หมายถึง เลิกทำความชั่ว แล้วมาประพฤติตัวเป็นคนดี กลับหน้ามือเป็นหลังมือ หมายถึง เปลี่ยนแปลงจากเดิมไปอย่างตรงกันข้าม กล้านักมักบิ่น หมายถึง กล้าเกินไปมักจะเกิดอันตรายได้ กว่าถั่วจะสุกงาก็ไหม้ หมายถึง ทำงาน 2 อย่าง แบบลังเลใจ แก้ปัญหาไม่ทันท่วงทีต้องเสียงานไป 1 อย่าง ก่อร่างสร้างตัว หมายถึง ทำงานหาเงินเป็นกอบเป็นกำ ตั้งเนื้อตั้งตัวได้เป็นหลักฐาน กาคาบพริก หมายถึง คนผิวดำที่ชอบแต่งตัวด้วยเสื้อผ้าสีแดง ๆ หรือสีสด ๆ กำขี้ดีกว่ากำตด หมายถึง ได้มาบ้างดีกว่าไม่ได้อะไรเลย กำแพงมีหูประตูมีช่อง / กำแพงมีหู หมายถึง ประตูมีตา จะพูดอะไรต้องระวัง อาจมีคนรู้ได้ กิ่งทองใบหยก หมายถึง ชายหนุ่ม หญิงสาวเหมาะสมกันดีที่จะแต่งงาน กินที่ลับไขที่แจ้ง หมายถึง เอาความลับหรือเอาเรื่องที่ทำกันที่ลับมาเปิดเผยให้คนเขารู้ กินน้ำใต้ศอก หมายถึง เมียน้อยต้องยอมรับของเหลือจากเมียหลวง ตกเป็นรองด้านศักดิ์ศรี กินน้ำพริกถ้วยเก่า หมายถึง อยู่กับเมียคนเดิม กินน้ำไม่เผื่อแล้ง หมายถึง มีเงิน มีของก็ใช้จนหมด ไม่ห่วงอนาคตข้างหน้า กินน้ำเห็นปลิง หมายถึง ตะขิดตะขวงใจกับคนชั่วที่รู้พูดหรือคบด้วยโดยรู้ว่าเขาไม่ดี กินบนเรือนขี้บนหลังคา หมายถึง คนเนรคุณอาศัยบ้านเขาหรือเขาให้ความช่วยเหลือแต่กลับทำความไม่ดีห้ เก็บเบี้ยใต้ถุนร้าน หมายถึง เก็บเล็กผสมน้อย เก็บส่วนเล็กส่วนน้อยจนเป็นรูปเป็นร่างเป็นกอบเป็นกำ เกลือจิ้มเกลือ หมายถึง แก้แค้นให้สาสมกับที่ทำไว้ ไม่ยอมเสียเปรียบกัน เกลือเป็นหนอน หมายถึง คนภายในกลุ่มของเรา คิดทรยศไปบอกความลับฝ่ายตรงข้าม เกี่ยวแฝกมุงป่า หมายถึง ทำอะไรเกินกำลังความสามารถของตัว แกว่งเท้าหาเสี้ยน หมายถึง อยู่ดีไม่ว่าดี ไปหาเรื่องเดือดร้อนใส่ตัว ไก่แก่แม่ปลาช่อน หมายถึง หญิงมีอายุมาก มีมารยามาก เล่ห์เหลี่ยมมาก ไกลปืนเที่ยง หมายถึง ไม่ค่อยรู้ความเป็นไปของโลก เพราะอยู่ห่างไกลความเจริญ ไก่เห็นตีนงู งูเห็นนมไก่ หมายถึง ต่างฝ่ายต่างรู้ความลับของกันและกัน

คำสุภาษิตหมวด ข.-จ.

ขนมผสมน้ำยา หมายถึง ทั้งคู่ดีเลวพอกัน จะบอกว่าใครดีกว่าใครไม่ได้ ข่มเขาโคขืนให้กินหญ้า หมายถึง บังคับฝืนใจคนอื่นให้ทำตามที่ใจเราต้องการ ขว้างงูไม่พ้นคอ หมายถึง ทำอะไรก็ตาม ผลร้ายย้อนกลับมาสู่ตัวเอง ขวานฝ่าซาก หมายถึง พูดจาตรง ๆ ไม่เกรงใจใครเลย ขายผ้าเอาหน้ารอด หมายถึง ยอมเสียสละของสำคัญของตนเพื่อรักษาชื่อเสียงตนเอาไว้ ขิงก็รา ข่าก็แรง หมายถึง ต่างคนต่างอารมณ์ร้อนพอกัน ต่างคนต่างไม่ยอมกัน ขี่ช้างจับตั๊กแตน หมายถึง ลงทุนมาก แต่กลับได้ผลนิดเดียว ขุดด้วยปาก ถากด้วยตา หมายถึง เหยียดหยามทั้งคำพูด และสายตามองแบบดูถูก ขุดบ่อล่อปลา หมายถึง ทำกลอุบายให้เขาเชื่อเพื่อหวังผลประโยชน์ เข็นครกขึ้นภูเขา หมายถึง ทำงานที่ยากลำบากต้องใช้ความเพียรพยายามและอดทนมาก เข้าด้ายเข้าเข็ม หมายถึง กำลังคับขันเวลากำลังสำคัญ ถ้าพลาดหรือมีอะไรมาขัดจังหวะจะเสียการเสียงาน เข้าตามตรอก ออกตามประตู หมายถึง ทำตามขนบธรรมเนียมประเพณี ส่วนใหญ่หมายถึงการแต่งงาน เข้าเถื่อนอย่าลืมพร้า หมายถึง ให้รอบคอบ อย่าประมาท เข้าเมืองตาหลิ่ว ต้องหลิ่วตาตาม หมายถึง ทำตัวให้เหมาะกับสภาพแวดล้อมที่คนในสังคมนั้นเขาทำกัน เขียนเสือให้วัวกลัว หมายถึง หลอก ขู่ ให้ฝ่ายตรงข้ามเสียขวัญหรือเกรงขาม คดในข้อ งอในกระดูก หมายถึง คนไม่ซื่อสัตย์ นิสัยชอบคดโกง คบคนให้ดูหน้า ซื้อผ้าให้ดูเนื้อ หมายถึง จะคบเพื่อนต้องพิจารณาให้ดีเสียก่อน คลื่นกระทบฝั่ง หมายถึง เรื่องราวเกิดขึ้นแล้วก็เงียบหายไปในที่สุด คลุมถุงชน หมายถึง การแต่งงานที่เจ้าบ่าวเจ้าสาว ต่างไม่ได้รักกันมาก่อน โดนผู้ใหญ่จับแต่งงานกัน ความรู้ท่วมหัว เอาตัวไม่รอด หมายถึง มีความรู้มากแต่ไม่รู้จักใช้ความรู้ให้เป็นประโยชน์ คอหอยกับลูกกระเดือก หมายถึง เข้ากันได้ดี แยกกันไม่ออก สนิทสนมกัน คางคกขึ้นวอ หมายถึง คนจนพอได้ดีขึ้นมา ก็ลืมตัว คาหนังคาเขา หมายถึง จับได้ในขณะที่กำลังทำผิดหรือพร้อมกับหลักฐาน โคแก่ชอบกินหญ้าอ่อน หมายถึง ชายแก่ชอบหญิงสาวอายุน้อยเป็นภรรยา ฆ้องปากแตก หมายถึง เก็บความลับไม่อยู่ ชอบนำความลับของคนอื่นไปโพนทะนา ฆ่าควายอย่าเสียดายพริก หมายถึง จะทำการใหญ่ ไม่ควรตะหนี่ หรือขี้งก งมเข็มในมหาสมุทร หมายถึง ค้นหาสิ่งหายากที่จะค้นหาได้ เงยหน้าอ้าปาก / ลืมตาอ้าปาก หมายถึง มีฐานะดีขึ้นกว่าเดิม จับงูข้างหาง หมายถึง ทำสิ่งที่เสี่ยงต่ออันตราย จับแพะชนแกะ หมายถึง ทำอย่างขอไปที ไม่ได้อย่างนี้ก็เอาอย่างนั้นเพื่อให้เสร็จ ๆ ไป จับเสือมือเปล่า หมายถึง หาผลประโยชน์โดยตัวเองไม่ลงทุน จุดไต้ตำตอ หมายถึง พูดหรือทำบังเอิญไปโดนเจ้าของเรื่องโดยผู้พูดนั้นไม่รู้ตัว